� �������� ������� ��� ����� ������ ��� ��� ����������� ��������. � ������ ��� ������
��� ������� ������������
Αυτ� ε�ναι �να πολ� παλι� ζ�τημα στην πολιτικ� και τη συνταγματικ� αν�λυση. Η λα�κ� εντολ� φυσικ� δεν μπορε� να βρ�σκεται π�ντοτε σε συμφων�α με την κυβερνητικ� πρακτικ�, �χι μ�νον γιατ� υπ�ρχουν διαφοροποιημ�νες αντιλ�ψεις και αν�μεσα στους πολ�τες, αλλ� και κυρ�ως επειδ� υπ�ρχουν και απρ�βλεπτες υπ� διαχε�ριση και ρ�θμιση καταστ�σεις για τις οπο�ες η λα�κ� εντολ� δεν πρ�βλεψε.
Το ζ�τημα �μως στην παρο�σα οικονομικ� κρ�ση της δι�στασης της κυβερνητικ�ς πρακτικ�ς και της λα�κ�ς εντολ�ς ε�ναι διττ�:
1. Δεν μπορε� να γ�νει πιστευτ� �τι η οικονομικ� κατ�σταση της χ�ρας �ταν �γνωστη στα κ�μματα τουλ�χιστον εξουσ�ας και επομ�νως οι προεκλογικ�ς περ� του αντιθ�του διακηρ�ξεις για ευνο�κ� οικονομικ� εξ�λιξη φυσιολογικ� αποτελο�ν μ�α β�αιη υφαρπαγ� της εξουσ�ας που δεν συν�δει προς το Σ�νταγμα και δεν μπορε� παρ� να δημιουργε� ευθ�νες πολιτικ�ς και �λλες, καθ�ς και ζ�τημα νομιμ�τητας των κυβερνητικ�ν πρ�ξεων. Αυτ� φυσικ� αντ�κειται στο δημ�σιο συμφ�ρον τ�σο γιατ� προσβ�λλει ενσυνε�δητα τη δημοκρατ�α �σο και γιατ� εγκυμονε� κινδ�νους λ�γω μιας κατ�στασης που δεν �χει αναλυθε� επαρκ�ς και με ευκρ�νεια ο�τε στον λα� αλλ� ο�τε στα μ�λη των κομμ�των και της βουλ�ς, �χοντας αφ�σει να τη χειριστο�ν οι κομματικ�ς ελ�τ με την ανοχ� β�βαια των υπολο�πων.
Οι πολιτικο� ταυτ�χρονα, προκειμ�νου να μη δε�ξουν ανικαν�τητα για πρ�ξη και φιλοδοξ�α που οδηγε� σε υποταγ�, προσπαθο�ν να αποκρ�ψουν τη λογικ� συνοχ� της πραγματικ�τητας, δημιουργ�ντας σ�γχυση για τη σχ�ση αιτ�ου και αποτελ�σματος τ�σο στην οικονομ�α �σο και στο καθαυτ� πολιτικ� πεδ�ο, �πως π.χ. για την ανατροπ� της δι�κρισης των εξουσι�ν � για την «ν�μιμη» ευχ�ρεια της συσσ�ρευσης μεγ�λου πλο�του την οπο�α �χουν επιτρ�ψει. Π�ραν αυτο� δεν γνωρ�ζουν και �σα υποκρ�νονται �τι γνωρ�ζουν για την οικονομικ� λειτουργ�α. Αλλ� και πολιτικο� χ�ρων εκτ�ς εξουσ�ας προσδοκο�ν περισσ�τερο την α�ξηση της κομματικ�ς δ�ναμης και την ιδεολογικ� επιβεβα�ωση παρ� την ανθρ�πινη εξ�λιξη �ξω απ� τα σημεριν� ψυχολογικ� και υλικ� αδι�ξοδα, γιατ� το βασικ� και αναπ�ντητο πρ�βλημα ε�ναι η φ�ση αυτο� του αδιεξ�δου. Αν το αδι�ξοδο �ταν μ�νον η «π�λη των τ�ξεων», τ�τε η συζ�τηση θα περ�ττευε και το πρ�βλημα θα λυν�ταν με σ�γκρουση δυν�μεων και μ�νον. Αλλ� δεν ε�ναι τ�σο απλ� το θ�μα.
Η «π�λη των τ�ξεων» ε�ναι ουσιαστικ� μ�α σ�γκρουση που διαπερν�ει �λα τα κοινωνικ� στρ�ματα και λειτουργε� και μ�σα σε κ�θε στρ�μα, σε κ�θε ομ�δα, πρ�γμα που δεν γ�νεται αντιληπτ�, ηθελημ�να � αθ�λητα. Ε�ναι πολ� περισσ�τερο συνειδησιακ� πρ�βλημα παρ� πρ�βλημα περιστ�σεων �πως δυστυχ�ς καταλ�γει να γ�νεται αντιληπτ�. Δεν ε�ναι φυσικ� φαιν�μενο (π.χ. σεισμ�ς!) ο�τε οφε�λεται σε ψυχολογικ� χαρακτηριστικ� που διαθ�τουν μ�νον λ�γοι. Επιπλ�ον, «μ�ζες» ανθρ�πων διασπασμ�νες, συγκρου�μενες μ�σα τους και ανελε�θερες απ�χουν πολ� απ� το να αποτελο�ν μια υγι� κοινων�α σ�νθεσης ατ�μου και συν�λου και να διαθ�τουν μια φωτισμ�νη κοιν� γν�μη, �ντας �τσι «αντικε�μενα» προς χειρισμ� � «υποκε�μενα» τυχα�ας και στιγμια�ας επιβολ�ς. Αυτ� ε�ναι και η αληθιν� δυσχ�ρεια.
Αλλ� στη θεωρ�α αυτ� μπορο�ν �σως να γ�νουν κατανοητ�, στην πρ�ξη �μως π�ς ε�ναι δυνατ�ν να εφαρμοστο�ν και να ανατραπο�ν;
2. Τα πολιτικ� ατοπ�ματα και ο θεωρητικ�ς προσδιορισμ�ς της δικαιοσ�νης και της αλ�θειας δεν μπορε� μ�νος του να αντιμετωπ�σει το αντικειμενικ� γεγον�ς της οικονομικ�ς αποσ�θρωσης και δυσλειτουργ�ας ο�τε β�βαια το πραγματικ� γεγον�ς της �παρξης με�ζονος οικονομικ�ς ισχ�ος απ� την οπο�α η κοινων�α ε�ναι εξαρτημ�νη και η οπο�α μπορε� να ρυθμ�σει ντε φ�κτο μ�σω δ�ναμης τα πρ�γματα, π.χ., πλην �λλων, μη δ�νοντας χρ�ματα σε μια καταρρ�ουσα οικονομ�α.
Σε αυτ� το σημε�ο ακριβ�ς που ε�ναι το πιο ορατ�, το πιο αντικειμενικ�, το πιο χειροπιαστ�, ε�ναι που πρ�πει να παρ�μβει ο πολ�της. Αλλ� για να γ�νει αυτ� πρ�πει να διευκριν�σει ειλικριν� ορισμ�να πρ�γματα:
α) θ�λει �να διαφορετικ� κ�σμο � να συνεχ�σει τη ζω� του �πως πριν;
β) αντιλαμβ�νεται τη ζω� μ�νον ατομιστικ� � κατανοε� και την ευθ�νη του απ�ναντι στην κοινων�α;
γ)ε�ναι διατεθειμ�νος να βγει απ� την απαρ�δεκτη αδρ�νει� του στην οπο�α μπορε� να δημιουργε� φαντασι�σεις και να βι�νει αν�ητες αυταπ�τες δ�ναμης και αυτ�ρκειας;
δ) αναγνωρ�ζει τις ανεπ�ρκειες και τις απαρ�δεκτες ατ�λειες του εργατικο� κιν�ματος � κατανοε� μ�νον την απαιτητικ�τητα ως ευκαιριακ� αρπαγ� ευκαιρι�ν και ωφ�λιμων ανισοτ�των εν�ντια σε οποιονδ�ποτε;
ε) το καλ�τερο ε�ναι παρηγορι� μ�νον στις δ�σκολες περιστ�σεις � μπορε� να ρυθμ�σει σε κ�θε περ�σταση τη ζω� �τσι �στε ο �νθρωπος να ε�ναι σε θ�ση να απορρ�ψει �,τι ε�ναι πραγματικ� περιττ�;
στ) π�ση καταν�ηση και βο�θεια ε�ναι διατεθειμ�νος να προσφ�ρει σε εκε�νους που δεν θα �χουν τα προς το ζην και, αντ�στροφα, π�ση απελευθ�ρωση απ� φθ�νο και αρπακτικ�τητα θα �χει ο μη �χων απ�ναντι σε εκε�νους που μπορο�ν να ζ�σουν καλ�τερα χωρ�ς να τον επιβαρ�νουν;
ζ) π�σο τον φοβ�ζει το �γνωστο μ�λλον, μ�πως τ�σο �στε να φοβ�ται οποιαδ�ποτε κ�νηση της συνε�δησης προς το �γνωστο;
�λα αυτ� (καθ�ς και �λλα που διαφε�γουν του παρ�ντος) θα �πρεπε να απασχολ�σουν τον πολ�τη σε μια τ�τοια κρ�σιμη κατ�σταση, γιατ� η ριζικ� αντιμετ�πιση των προβλημ�των της ισ�τητας, της δικαιοσ�νης, της ελευθερ�ας και της επιβ�ωσης δεν μπορε� να λ�βει χ�ρα διαφορετικ�. Αυτ� ε�ναι αναγκα�ο, επειδ� η απ�φαση για απεξ�ρτηση απ� τις στρεβλ�ς καταστ�σεις του παρ�ντος φυσιολογικ� θα επιφ�ρει οδυνηρ� αποτελ�σματα, εφ�σον η αποφασιστικ� δ�ναμη ε�ναι συγκεντρωμ�νη αλλο�, και μια υγι�στερη πορε�α δεν μπορε� να �λθει αν�δυνα. Στην οδ�νη απαιτε�ται μια πραγματικ� και πρακτικ� αδελφοσ�νη, μια ν�α ματι�, μια απ�φαση για ριζικ� αλλαγ� �στε να μην αποτελ�σει το υποτιθ�μενο ν�ο �να θεμ�λιο για κ�τι �μοιο με το παλι�, �στε με την επερχ�μενη φτ�χεια να μη διαλυθε� η κοινων�α μ�σα απ� αρπαγ�ς, αντιπαλ�τητες, μ�ση, αχαριστ�ες, αδιαφορ�ες, εκμετ�λλευση, αν�ητες υπεροχ�ς, ατομισμο�ς, ιδεολογικ�ς απλοποι�σεις, φανατισμο�ς και πρακτικ�τητες αδι�φορες για τη συνε�δηση. �λα αυτ� που υπ�ρχουν στη μεγ�λη κλ�μακα δ�ναμης δυστυχ�ς υπ�ρχουν και στη μικρ� και αποτελο�ν το φυτ�ριο των προβλημ�των.
Δεν πιστε�ουμε �τι σε γενικ�ς γραμμ�ς ο πολ�της οπουδ�ποτε στον κ�σμο ε�ναι διατεθειμ�νος να σταθε� δ�πλα στους συνανθρ�πους του στην δ�σκολη στιγμ� με σταθερ�τητα για χ�ρη των �διων και ταυτ�χρονα για χ�ρη του Αγαθο�, του Ωρα�ου και του Αληθινο� –υπαρχουσ�ν β�βαια εξαιρ�σεων. Αυτ� σημα�νει �τι οι ασκο�μενες πι�σεις δεν �χουν ευκρ�νεια ορ�ματος. Μ�νον η ευκρ�νεια του ορ�ματος θα οδηγο�σε σε πρ�σφορες λ�σεις. Β�βαια μπορε� να υπ�ρξει και ευκρ�νεια στρεβλο� «ορ�ματος», π.χ. εν�ς καθαρ� οικονομικο� «ορ�ματος» αφ�νοντας τα υπ�λοιπα αν�γγιχτα � δ�θεν εθνικο� � οποιουδ�ποτε �λλου που θα αποβλ�πει μ�νον στην επιβ�ωση μ�σω νομιζ�μενης υπεροχ�ς, και, αν αυτ� αποκτ�σουν την απαιτο�μενη δυναμικ�, μπορο�ν να επιδρ�σουν στα πρ�γματα, αλλ� με πολλ�ς απ�λειες πρακτικ�ς και ψυχολογικ�ς για τους πολλο�ς και οδυνηρ�τερες συν�πειες για το μ�λλον, αλλ�ζοντας απλ�ς τις σημεριν�ς επιθετικ�ς ισορροπ�ες δυν�μεων με �λλες ν�ες αλλ� παρ�μοιες. �μως ο κ�σμος δεν θα αντ�ξει �σως �λλη τ�τοια στρ�βλωση, γιατ� τα �πλα που κατ�χει ε�ναι πολλ� και τρομερ�, �πως ε�ναι π.χ. η επιστ�μη και τα �πλα, και το περιβ�λλον βρ�σκεται στα πρ�θυρα μιας κατ�ρρευσης, πρ�γματα που σημα�νουν ακρα�ες συνθ�κες δ�ναμης καταστροφ�ς
Συμπ�ρασμα Γι’ αυτ� πιστε�ουμε �τι θα �πρεπε να ξεκιν�σει μ�α σοβαρ� και εκτεν�ς συζ�τηση για το περιεχ�μενο της δημοκρατ�ας και τις βασικ�ς της αρχ�ς (Ελευθερ�α, Αδελφοσ�νη, Ισ�τητα), απ� �λους εκε�νους, αν�νυμους και επ�νυμους, που μπορο�ν � θ�λουν αληθιν� να ρ�ξουν φως σε �λες τις πτυχ�ς των προκυπτ�ντων ζητημ�των και να κ�νουν ιερ�ρχηση των προτεραιοτ�των.
Τα κ�μματα ε�ναι ακατ�λληλα για τ�τοια συζ�τηση, επειδ� χρησιμοποιο�ν ε�κολα και χωρ�ς την πρ�πουσα ευθ�νη τα λ�για, χρησιμοποιο�ν κ�θε ευκαιρ�α συζ�τησης για κομματικ� προβολ�, με πρ�το παρ�δειγμα τη Βουλ�, και δεσμε�ονται απ� την κομματικ� ιδιοτ�λεια που �χει ποικ�λες και εν�οτε μη αναμεν�μενες μορφ�ς, για παρ�δειγμα αρχ�ζοντας απ� την ατομικ� και συλλογικ� φιλοδοξ�α, την κομματικ� πειθαρχ�α που εμφαν�ς χαρακτηρ�ζει �λα τα κ�μματα και καταργε� τον πλουραλισμ� της γν�μης, φθ�νοντας στην ιδεολογικ� περιχαρ�κωση και ταυτοπο�ηση �λων των κομμ�των (αν και σε διαφορετικ� βαθμ�) παρεμποδ�ζουσα την πραγματικ� επικοινων�α, στην - συχν� ειλικριν� - συναισθηματικ� και νοητικ� προσκ�λληση σε μορφ�ς ιστορικ�ν ιδανικ�ν αποκλε�ουσες τις μελλοντικ�ς πληρ�στερες μορφ�ς, ιδιοτελε�ς ευελιξ�ες εν ον�ματι πρακτικ�τητας, στην επικρ�τηση των κομματικ�ν ελ�τ μ�σα στα κ�μματα καταργ�ντας �τσι τη δημοκρατικ�τητα εν� διατε�νονται �τι ε�ναι προπ�ργια της δημοκρατ�ας, τη χρ�ση της αντ�θεσης προς την κομματικ� πειθαρχ�α ως μ�σο προβολ�ς και εν�σχυσης για ε�σοδο μ�σα στις κομματικ�ς ελ�τ και πολλ� �λλα. Συχν� β�βαια και αυτ� που ε�ναι ιδιοτελ�ς αποτελε� μ�α πρ�οδο, αλλ� δεν μπορε� να τη στηρ�ξει για πολ�.
Η ν�α πολιτικ� απαιτε� ν�α συνε�δηση. Αυτ�ν �μως δεν μπορο�ν να την προσφ�ρουν οι παλαιο�, γερασμ�νοι ψυχολογικ� και συμβιβασμ�νοι πολιτικο� ο�τε εκε�νοι οι ηλικιακ� ν�οι που ε�ναι εξαρχ�ς και απ� πεπο�θηση τ�σο συμβιβασμ�νοι �σο και οι παλιο�. Η ν�α αυτ� συνε�δηση δεν επιτυγχ�νεται με ιδιοτελε�ς προσαρμογ�ς και υποχωρ�σεις στις κοινωνικ�ς απαιτ�σεις και απαιτε� τ�τοιες εσωτερικ�ς οδυνηρ�ς ανατροπ�ς που πραγματικ� εξ αντικειμ�νου δεν μπορο�ν προς το παρ�ν να την �χουν.
Οι εποχ�ς ε�ναι πραγματικ� ενδιαφ�ρουσες, γιατ� φ�ρνουν σε αναγκα�α αντιπαρ�θεση το παλι� με το αναδυ�μενο ν�ο, αλλ� μπορε� η ανταπ�κριση του ανθρ�που να μην ε�ναι σωστ� και σε τ�τοια περ�πτωση η κατ�ληξη θα ε�ναι καταστροφικ�.[1]
Η Ιω�ννα Μουτσοπο�λου ε�ναι Δικηγ�ρος, μ�λος της Γραμματε�ας της ΜΚΟ ΣΟΛΩΝ. Ε�ναι μ�λος του τμ�ματος νομικ�ς υποστ�ριξης του Εθνικο� Συμβουλ�ου για τους πρ�σφυγες , υπ� την αιγ�δα της �πατης Αρμοστε�ας του ΟΗΕ και μ�λος της "Ελληνικ�ς Εταιρε�ας Δικα�ου του Περιβ�λλοντος"
[1] Το παρ�ν �ρθρο ε�ναι μ�ρος του δοκιμ�ου της Ιω�ννας Μουτσοπο�λου με τ�τλο: «Η �ννοια του δημοσ�ου συμφ�ροντος και η προστασ�α του Συντ�γματος» και θεωρε� πως το αληθιν� επ�κεντρο της σημεριν�ς κρ�σης του κ�σμου δεν ε�ναι ακριβ�ς η οικονομ�α, παρ�λο που εκφρ�ζεται μ�σω αυτ�ς, αλλ� η ανθρ�πινη ιδιοτ�λεια και η λανθασμ�νη αντ�ληψη των εννοι�ν.
|